Wonen in Zandhuizen
Vlakbij Noordwolde bij een splitsing van de weg heeft zich een kleine woonkern gevormd met een eigen school: Zandhuizen. Het dorp heeft ruim 350 inwoners.
Zandhuizen
Zandhuizen is een van de jongste dorpen die de gemeente kent. Tot 1989 was het een buurtschap dat tot het dorpsgebied van Noordwolde behoorde. Dit alles wil niet zeggen dat het een dorp is waaraan geen geschiedenis verbonden is. Het tegendeel mag zondermeer worden beweerd.
Zandhuizen is een esdorp
Zandhuizen behoort namelijk tot een dorpstype dat voor de gemeente Weststellingwerf uniek moet worden genoemd. Het draagt alle kenmerken in zich van een in bepaalde delen van de provincie Drenthe voorkomend type esdorp. Dergelijke dorpen hebben een duidelijke “eilandligging” van de hogere voor bouwland geschikte gronden, die niet aan één zijde zoals bij de meeste andere typen esdorpen, maar aan meerdere zijden worden omringd door lagere, voor weide- en hooilanden geschikte gronden. De boerderijen, zoals Groot- en Klein Werkhoven, konden daardoor dus op verschillende, vrijwel even gunstige plaatsen worden gevestigd.
Natuur in en rondom Zandhuizen
Een geheel ander opvallend element is dat nergens anders in de gemeente dan binnen het dorpsgebied van Zandhuizen in het voorjaar op zoveel plaatsen de in deze streken bepaald niet veelvuldig voorkomende Bosanemoon (Anemone nemorosa), rijkelijk in de bermen en de slootwallen bloeit. Van de natuur kan verder het gehele jaar uitgebreid genoten worden in de natuurgebieden van het Staatsbosbeheer, het Zandhuizerveld en de Meenthebossen.
Rode dorp in Zandhuizen
Binnen de dorpsgrenzen bevindt zich het zogenaamde “Rode Dorp”. Zonder schroom mag gezegd worden dat hier één van de fraaiste voorbeelden van de volkswoningbouw in Fryslân wordt geëtaleerd. In 1920 werd daar in opdracht van de “Stichting tot verbetering van de volkswoningbouw in Weststellingwerf” begonnen met de bouw van een tweeëntwintigtal voor die tijd relatief grote woningen van hetzelfde type met schuur, op een ruime akker. Woningen die bestemd waren voor bewoners uit de omgeving die nog vaak woonachtig waren in plaggenhutten. Vanwege de opvallende rode kleur van de voor de bouw gebruikte stenen en de dakpannen kreeg deze nederzetting al spoedig de naam, het Rode Dorp, toebedeeld.
Zandhuizen, waar de openbare basisschool in 2006 haar deuren moest sluiten, ligt aan de doorgaande provinciale weg Steenwijk – Noordwolde – Oldeberkoop.
Tekst: Geert Lantinga
